از حاملگی تا تولد در فضا فانتزی علمی یا فاجعه زیستی؟
تعمیر تلفن: جنین بطور طبیعی در مایع آمنیوتیک داخل رحم که محیطی شبیه به میکروجاذبه است، شناور و معلق است و رشد می کند. در واقع، فضانوردان برای آموزش راهپیمایی فضایی از مخازن آب که شرایط بی وزنی را شبیه سازی می کند، استفاده می نمایند. بدین ترتیب، رحم خودش یک شبیه ساز میکروجاذبه است؛ اما جاذبه تنها قسمتی از ماجراست.
غزال زیاری: با شدت گرفتن برنامه ریزی ها برای سفر به مریخ، منطقاً سؤال ها و ابهام ها دربارهٔ نحوه سازگاری بدن انسان با فضا هم شدت می گیرد. یک سفر رفت وبرگشت به سیاره سرخ به اندازه ای طولانی خواهد بود که ممکنست فردی در طول آن آبستن شده و حتی زایمان کند.
اما آیا حاملگی در فضا ممکن است و می تواند به سلامت ادامه پیدا کند؟ و اگر نوزادی در فضا و دور از زمین به دنیا بیاید، چه خواهد شد؟
بیشتر ما به ندرت به خطراتی فکر می نماییم که قبل از تولد از آنها جان سالم به دربرده ایم. مثلاً، حدود دوسوم از جنین های انسانی قبل از تولد از بین می روند و بیشتر این موارد در چند هفته ابتدایی بعد از لقاح و زمانیکه فرد حتی از حاملگی اش آگاه نیست رخ می دهد.
بارداری را میتوان زنجیره ای از مراحل زیستی درنظر گرفت؛ هر مرحله باید به ترتیب مشخصی صورت گیرد و هر یک احتمال موفقیت خاص خودش را دارد. روی زمین، میتوان این احتمال ها را با استفاده از پژوهش های بالینی و مدلهای زیستی تخمین زد. حالا در پژوهشی جدید به این مساله پرداخته شده که چه طور همین مراحل ممکنست در شرایط دشوار فضا دستخوش تغییر شوند.
جاذبه صفر و حاملگی
یکرو جاذبه یا تقریبا بی وزنی که در سفرهای فضایی تجربه می شود، ممکنست لقاح را از نظر فیزیکی دشوارتر کند، اما احیانا تأثیر چندانی بر جریان حاملگی بعد از لانه گزینی نخواهد داشت. درهرحال زایمان و مراقبت از نوزاد در شرایط بی وزنی بمراتب سخت تر خواهد بود.
چرا که در فضا، هیچ چیز ثابت نمی ماند؛ مایعات شناور می شوند، انسان ها نیز همچنین و همین مسئله روند زایمان و نگهداری از نوزاد را نسبت به کره زمین (جایی که جاذبه در همه چیز از وضعیت بدنی تا تغذیه دخیل است) بسیار پیچیده تر و به هم ریخته تر خواهدنمود.
باید این را هم درنظر داشت که جنین به صورت طبیعی در مایع آمنیوتیک داخل رحم که محیطی شبیه به میکروجاذبه است، شناور و معلق است و رشد می کند. در واقع، فضانوردان برای آموزش راهپیمایی فضایی از مخازن آب که شرایط بی وزنی را شبیه سازی می کند، استفاده می نمایند. بدین ترتیب، رحم خودش یک شبیه ساز میکروجاذبه است؛ اما جاذبه تنها بخشی از ماجراست.
اشعه های کیهانی
ارج از لایه های حفاظتی کره زمین، تهدید بمراتب جدی تری وجود دارد: پرتوهای کیهانی.
این ذرات پرانرژی (یعنی هسته های اتمی لخت) با سرعتی نزدیک به نور در فضا حرکت می کنند. این ها اتم هایی هستند که همه الکترون های خویش را ازدست داده اند و تنها هسته ای متشکل از پروتون ها و نوترون ها باقیمانده است. وقتی این هسته ها با بدن انسان برخورد می کنند، موجب لطمه های سلولی جدی ای می شوند.
تا زمانیکه روی کره زمین هستیم، بواسطه جو ضخیم و میدان مغناطیسی زمین که گاهی تا میلیونها کیلومتر گسترده است، در مقابل بیشتر این تشعشعات محافظت می شویم؛ اما در فضا، چنین سپری وجود ندارد. اگر این پرتوهای کیهانی از بدن انسان عبور کنند، ممکنست به اتمی برخورد کرده، الکترون هایش را جدا کند و سپس به هسته آن ضربه زده، پروتون ها و نوترون ها را خارج کرده و یک عنصر یا ایزوتوپ متفاوت باقی بگذارد.
این ممکنست موجب ایجاد لطمه های موضعی شود؛ یعنی در حالی که بدن سالم می باشد، برخی از سلول ها یا بخشهایی از سلول ها از بین بروند. گاهی پرتو بدون برخورد عبور می کند، اما درصورتی که به DNA برخورد کند، ممکنست موجب ایجاد جهش هایی شود که خطر سرطان را افزایش خواهند داد. حتی اگر سلول ها زنده بمانند، تشعشع ممکنست پاسخ های التهابی را فعال کند. بدین معنا که سیستم ایمنی واکنشی افراطی نشان داده و موادی ترشح می کند که به بافت سالم لطمه زده و عملکرد اندام ها را مختل می کنند.
خطرات در دوران بارداری
ر هفته های ابتدایی بارداری، سلول های جنینی با تقسیم و حرکتی با سرعت بالا، بافت ها و ساختارهای ابتدایی را شکل می دهند. به جهت اینکه رشد ادامه پیدا کند، جنین باید در طول این فرایند حساس زنده بماند. ماه اول بعد از لقاح، لطمه پذیرترین زمان است.
برخورد تنها یک پرتو کیهانی پرانرژی در این مرحله احیانا برای جنین مرگبار خواهد بود. البته جنین بسیار کوچک است و پرتوهای کیهانی، بااینکه خطرناک، اما نسبتاً نادرند؛ بدین سبب احتمال وقوع برخورد مستقیم کم است و در صورت وقوع برخورد هم احیانا منجر به سقطی خاموش و بدون آگاهی خواهد شد.
تغییر خطرات با پیشرفت بارداری
ا پیشرفت بارداری، نوع خطرات هم تغییر می کنند. زمانیکه جریان خون جفت (سیستم ارتباطی مادر و جنین) تا پایان سه ماهه اول به صورت کامل شکل می گیرد، رحم و جنین به سرعت رشد می کنند.
این رشد موجب می شود هدف بزرگ تری برای پرتوها برقرار شود. احتمال آنکه پرتو کیهانی به عضلهٔ رحم برخورد کرده و انقباضاتی که منجر به زایمان زودرس می شوند را بوجود آورد، در این مرحله بیشتر خواهد بود. گرچه مراقبت از نوزادان نارس روی زمین پیشرفت قابل ملاحظه ای داشته، اما تولد سریع در فضا، خطرات بمراتب بیشتری به همراه خواهد داشت.
طبیعتاً حاملگی و زایمان در بهترین شرایط روی کره زمین بدون ریسک نیست؛ اما در فضا، این خطرات چند برابر می شوند.
زندگی نوزاد در فضا
شد نوزاد بعد از تولد متوقف نمی گردد. نوزادی که در فضا متولد شود، در میکروجاذبه به رشد خود ادامه خواهد داد و این شرایط ممکنست بر مهارت های حرکتی و تعادلی اش هم تأثیر بگذارد. این ها همان واکنش های غریزی هستند که به نوزاد کمک می کنند تا سرش را بالا بگیرد، بنشیند، بخزد و سر انجام راه برود؛ همه این حرکات وابسته به حس جاذبه و درک بالا و پایین هستند و بدون این حس، این مهارت ها ممکنست بشکل کاملا متفاوتی رشد کنند.
به علاوه خطر تشعشع هم از بین نخواهد رفت. مغز نوزاد بعد از تولد هم به رشد ادامه می دهد و قرار گرفتن طولانی مدت در معرض پرتوهای کیهانی ممکنست لطمه های دائمی به مغز او وارد کرده و حتی بر حافظه، شناخت، رفتار و سلامت بلند مدت نوزاد تأثیر بگذارد.
آیا تولد نوزاد در فضا ممکن است؟
ر تئوری، بله؛ اما تا آن زمان که نتوان جنین را از پرتوها محافظت کرد، از زایمان زودرس جلوگیری نمود و شرایط رشد ایمن در میکروجاذبه را فراهم نمود، حاملگی در فضا همچنان یک آزمایش پرریسک باقی خواهد ماند؛ این آزمایشی است که هنوز برای انجام آن آماده نیستیم.
منبع: sciencealert
۲۲۷۲۲۷
منبع: fixtel.ir
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب